islam fıkıh ansiklobedisi

Kâinatın
ve kâinatta bulunan tüm varlıkların yaratıcısı, koruyucusu olan tek
varlık, ibâdet edilmeye lâyık tek Rab, Mevlâ, Huda'ya ait özel isim. En
yüce varlık olarak inanılan, bütün kemâl sıfatları şahsında bulunduran
ve her türlü noksan sıfatlardan uzak olan gerçek Ma'bud. Varlığı zorunlu
olan tek yaratıcıya ait yüce bir isim. Bu isimle çağrılan bir başka
varlık olmamıştır, olmayacaktır da.
İsim, ifade ettiği ilâhî manasıyla yalnız Allah'a aittir ve hiçbir
kelime bu ismin manasını ve muhtevasını ifade gücüne sahip değildir. Bu
isim başkası için de kullanılamaz (Meryem Suresi, 19/65).
İsmin, ait olduğu yaratıcı bir olduğundan, ikili ve çoğulu da yoktur.
Ancak cinsleri olan varlıkların isimleri çoğul yapılabilir. Cinsleri
olmayanın ismi de çoğul yapılamaz. Lisanımızda "şehirler" denilir ancak
yine bir şehir olan fakat bir ikincisi olmayan İstanbul için
"İstanbullar" denilerek çoğul yapılamaz. Ancak muhtelif lisanlarda
Allah'u Teâlâ'nın ayrı ayrı isimleri olabilir. Türkçe'de Tanrı,
Farsça'da Hudâ, İngilizce'de God, Fransızca'da Dieu gibi. Ne var ki bu
isimler "Allah!' gibi özel isim değildir. ilâh, rab, ma'bud gibi cins
isimdirler. Arapça'da ilâhın çoğuluna "âlihe", rabbın çoğuluna "erbâb"
denildiği gibi Farsça'da Hudâ'nın çoğulu da "hudâyân" ve lisanımızda da
"tanrılar", rablar, ilâhlar, ma'budlar denilir. Çünkü bu isimler gerçek
ma'bud -Allah- için kullanıldığı gibi, Allah'ın dışında gerçek olmayan
bir nice ma'bud kabul edilen şeyler için de kullanıla gelmiştir. Eski
Türklerde gök tanrısı, yer tanrısı; Yunanlılar'da güzellik tanrıçası,
bereket tanrısı, vs olduğu gibi. Halbuki "Allahlar" denilmemiş ve
denilemez. Manasındaki birlik ve özel isim olması nedeniyle Allah ne
tanrı kelimesiyle ne de bir başka kelimeyle tercüme edilebilir.
İslâm'ın temel ilkesi olan "Lâ İlâhe İllâllah" tevhid kelimesi, meselâ
Fransızca'ya tercüme edildiği zaman "Diyöden başka diyö yok" Türkçe'ye
aktarılmasında "İlâhtan başka ilâh yoktur." denir. O zaman da Allah
kelimesi "ilâh" kelimesiyle tercüme edilmiş olur. Bu da yanlış bir
tercümedir. Çünkü ilâh cins isimdir, Allah ise özel isimdir. Kelime-i
Tevhid "tanrı" kelimesiyle Türkçe'ye çevrildiğinde aynı çarpıklık ve
yanlışlık ortaya çıkar. "Allah" kelimesinin kökenini araştıran dil
bilimcileri bu konuda birçok beyanlarda bulunmuşlarsa da en kuvvetli
görüş; bu kelimenin Arapça olup herhangi bir kelimeden türetilmeden
aynen kullanıldığı ve has bir isim olduğudur.
Allah; kendi iradesiyle evreni yoktan var eden, ona belli bir düzen
veren, gökleri ve yerleri ve bunlarda en küçüğünden en büyüğüne kadar
canlıları yaratan, onlara hayat ve rızık veren, öldüren-dirilten,
dilediğini dilediği şekilde idare ve tasarrufu altında bulunduran,
varlığı bir başka etkenle değil, kendinden olan, her şeyi bilen, gören,
işiten, yarattıklarında en ufak bir çarpıklık ve dengesizlik bulunmayan,
herşeye gücü yeten, bütün mülkün gerçek sahibi, emir ve hüküm koymaya
tek yetkili; övülmeye, itaat edilmeye, şükredilmeye gerçek lâyık, bir
benzeri daha bulunmayan, bütün varlıkların, güneşin, ayın, gök ve yer
cisimlerinin itirazsız itaat ettiği, boyun eğdiği, ismini ululadığı,
ibadet edilmeye lâyık Hak mabud. Allah, mabud olduğu için Allah değil,
Allah olduğu için mabudtur. Onun İlâh oluşu, ibadete lâyık oluşu, bir
başka sebepten değil; kendi 'zat'ının yüceliğindendir. insanlar zaman
zaman putlara, ateşe, güneşe, yıldızlara, millî kahramanlara veya
hakkında korku ve ümit besledikleri herhangi bir şeye tapınmışlar; bu
hâlleriyle de onları ilâh ve mabud edinmişler, bilâhare bunlardan
cayarak, onları tanımaz ve tapınmaz olmuşlardır. O zaman da daha evvel
mabudlaştırdıkları varlıkların mabudluk vasıfları yok olur. Hülâsa
Allah'ın dışındakiler ancak insanların mabudlaştırmalarıyla mabud
telâkki edilebildikleri hâlde Allah, bütün beşer ona inansa da, inanmasa
da; ibadet etse de etmese de o, zatıyla Allah olduğu için ibadete
lâyıktır. Beşerin inkârı onu Allah olmaktan uzaklaştıramaz.
İnsanlık tarihi incelendiği zaman görülür ki, ilk devirlerden beri her
asırda yaşayan insanlarda Allah fikri ve tapınma meyli; dolayısıyla bir
dîni inanca eğilim vardır. Batılı dinler tarihi yazarlarının bir çoğuna
göre bu duygunun var oluşu çeşitli arizî sebeplere bağlanmış ise de,
müslüman âlimlerin genel kanaatlarına göre tamamen fıtrî ve doğuştandır.
İlk insan olan Hz. Âdem'in yaratılışından önce Allah ile melekler
arasında cereyan eden konuşmayı (el-Bakara, 2/30) ve bu konuşmada
Âdem'in-insanın- Allah'ın halifesi olarak yaratılması hususunu
düşündüğümüzde de anlarız ki; insan yaratılmadan evvel, onun mayasına
Allah'a halife olacak özellikler verilmiştir. Bu da bize Allah'a
bağlılığın ve din duygusunun fıtrî olduğunu bildirir. Hz. Peygamber'in
(s.a.s.) "Her doğan insan, İslâm fıtratı üzere doğar, onu Mecusi,
Hristiyan veya Yahudi yapan ana ve babasıdır" (Müslim, Kader, 25;
Buhârî, Cenâiz:, 92; Ebû Dâvud Sünnet, 17) hadisi ve "Sizi karada ve
denizde yürüten odur. Gemide olduğunuz zaman (ı düşünün): Gemiler içinde
bulunanları hoş bir rüzgârla alıp götürdüğü ve (onlar) bununla
sevindikleri sırada, birden gemiye, şiddetli bir kasırga gelip de, her
yerden gelen dalgalar onları sardığı ve artık kendilerinin tamamen
kuşatıldıklarını, (bir daha kurtulamayacaklarını) sandıkları zaman, dini
yalnız Allah'a halis kılarak Ona yalvarmağa başlarlar. And olsun eğer
bizi bu (felâket) den kurtarırsan, şükredenlerden olacağız. (derler).
(Yûnus, 10/23)" ayeti de keza Allah inancının -her ne suretle ortaya
çıkarsa çıksın- insan ruhunun derinliklerinde var olduğunu ispat
etmektedir.
Nereye gidilmişse orada basit ve batıl da olsa bir dîne, bir tanrı
fikrine rastlanmıştır. Geçmiş devirlerde çeşitli şekillerdeki putlara
tapanlar, ateşi, güneşi, yıldızları kutsal sayanlar dahi bütün bunların
üstünde büyük bir kudretin bulunduğuna, herşeyi yaratan, terbiye eden,
esirgeyen bir varlığın mevcudiyetine inanmışlar, dış âlemde taptıkları
şeyleri Ona yaklaşmak için birer vesîle edinmişlerdir." "Biz, bunlara,
sırf bizi Allah'a yaklaştırsınlar diye tapıyoruz." (ez-Zümer, 39/3)
Cinsleri, devirleri ve ülkeleri ayrı, birbirlerini tanımayan toplumlarda
inanç konusundaki birlik, dîn fikrinin umumî, Allah inancının da fıtrî
olduğunu ispat etmektedir.
Bunun içindir ki, her şeyi bilen ve yaratmaya Kadir olan bir Allah'a
inanmak, ergenlik çağına gelen akıllı her insana farzdır. İlâhî dinlerin
kesintiye uğradığı dönemlerde yaşayan insanlar bile, akılları ile
Allah'ın varlığını idrâk edebilecek durumda olduğundan, Allah'a îmanla
mükelleftirler.
Akıl ile Allah'ın bilinebileceğine, birçok ayet delîl olarak
gösterilebilir. Bunlardan en dikkat çekici olanı, Hz. İbrahim'in daha
çocukluk dönemlerinde iken parlaklıklarına bakarak yıldızı, ayı, güneşi
Rab olarak kabul etmesi ancak daha sonra bütün bunların batmaları, ile
zamanla yok olan şeylerin Rabb olmayacaklarını idrâk etmesi ve neticede
gerçeği görerek "...ben, yüzümü tamamen, gökleri ve yeri yoktan varedene
çevirdim ve artık ben Ona ortak koşanlardan değilim. " (el-En'âm, 6/79)
ayetidir. Maturîdiyye mezhebine göre Allah'a iman, insan fıtratının
icabıdır. Zira her insan evrendeki bu muazzam varlıklara bakarak
bunların büyük bir yaratıcısı olduğuna aklen hükmedebilir. "Akıl ve
nazar 'marifetullah'da kâfidir." derler. "Göklerin ve yerin yaratıcısı
olan Allah'ın varlığında şüphe mi vardır? " (İbrahim, 14/10) ayetini
delil gösterirler. Eş'ariye imamları ise "akıl ve nazar 'marifetullah'da
kâfi değildir." derler ve "Biz bir kavme peygamber göndermedikçe onlara
azap etmeyiz. " (el-İsrâ, 17/15) ayetini delîl gösterirler. Netice
olarak, semavât ve arzın yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri
ardınca gelmesinde ve kâinatta meydana gelen insan gücünün dışındaki
binlerce tabiat hadisesinin belli bir düzen içerisinde cereyan etmesinde
her akıllının kabul edebileceği gibi, Allah'ın varlığını ispat eden
delîller vardır. (el-Bakara, 2/164).
Allah'ın zatı üzerinde düşünmek haramdır. Onun zatını idrak etmek aklen
mümkün değildir. (Çünkü Allah'ın hiçbir benzeri yoktur. Hiçbir şey O'na
denk değildir. (İhlâs, 112/1-5). Gözler Onu idrak edemez, (el-En'âm,
6/103). Çünkü aklın ulaşabildiği ve kavrayabildiği şeyler ancak madde
cinsinden olan şeylerdir. Allah ise madde değildir. Duyu organlarımızla
tespitini yaptığımız ve hâlen yapamadığımız eşyanın tümü noksanlıklardan
uzak olan bir yaratıcı tarafından yaratılmıştır. Yaratılan ise
yaratıcısının ne parçası, ne de benzeridir. Allah'ın varlığına inanmak,
her müslümanın ilk önce kabul etmesi gereken bir husustur. İslâm
ıstılâhına göre inanmak ise Allah'ın varlığına, birliğine, yani,
Allah'tan başka ilâh olmadığına ve inanılması gereken diğer hususlara
(Allah'a, Allah'ın meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, kaza ve
kadere, öldükten sonra diriltmeye) tereddütsüz iman etmek ve bunu kalp
ile tasdik etmektir. İnanan insana mümin, inanmayana ise kâfir denir.
Akıl sahibi olan her insanın, Allah'ın varlığına inanması gerekir.
Allah'ın varlığına inanmak, insan fıtratının icabıdır. Allah'ın varoluşu
vaciptir, zarûrîdir. Varlıklar vücud bakımından üç türlüdür:
a) Vâcibu'l-Vücûd: Varlığı mutlak gerekli olan, olmaması mümkün olmayan
varlık. Bu da sadece Allah Teâlâ'dır.
b) Mümkinu'l-Vücûd: Varlığı mümkün olan, yani, varolması da, olmaması da
mümkün olan varlıklardır ki Allah'ın dışında tüm yaratıklar böyledir .
c) Mümteniu'l-Vücûd: Varlığı mümkün olmayan. Allah'ın eşi ve benzerinin
olması gibi. Allah'ın eşi ve benzerinin olması mümkün değildir.
Allah, bizatihi (kendi kendine) ve bizatihi (kendiliğinden) Allah'tır.
Kur'an'da Allah hakkında varid olan birçok vasıflar onun bir cisim
olduğunun delili değil, ancak ona ait mecazi vasıflamalardır. (Bk: 5/69;
38/75; 39/67; 54/14; 2/109, 274; 6/52; 18/27 ayetler) Bu sıfatlarla
Allah'ı cisimlendirme veya bir başka varlığa benzetme sözkonusu
değildir.
Bütün yaratıkların ilâhı bir tek ilâhtır. Ondan başka ilâh yoktur. O
rahman ve rahîmdir. (2/163). Üçyüzaltmış putu kendilerine ilâh kabul
eden Mekkeli müşrikler, bu muazzam âlemin bir tek ilâhı olduğu gerçeğini
duyunca hayret etmişler, "Ey Muhammed! bu kadar insanlara bir ilâh
nasıl yetişir." demişlerdi. Müşriklerin maddeci görüşlerini reddedip
Allah'ın tek yaratıcı olduğuna, varlığının isbatına delil olacak birçok
âyetlerden biri de şudur: "Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında,
gece ve gündüzün değişmesinde, insanların faydasına olan şeyleri denizde
ta, sıyıp giden gemilerde, Allah'ın gökten su indirip onunla ölmüş olan
yeri dirilterek üzerine her çeşit canlıyı yaymasında, rüzgârları ve yer
ile gök arasında emre hazır bekleyen bulutları evirip çevirmesinde
elbette düşünen bir topluluk için (Allah'ın varlığına ve birliğine)
delîller vardır. " (el-Bakara, 2/164)"
Her insan, kâinattaki bu muazzam ve mükemmel varlıklara bakarak,
bunların büyük bir yaratıcısı olduğuna aklen hükmedebilir. Bir bilginin
kesinlik kazanması için o konuda ispat edici deliller aranır. Allah'ın
varlığı hakkında da bilgimizin kesinlik kazanması için birçok deliller
vardır. Bu deliller, aklî ve naklî deliller olmak üzere iki grupta
toplanabilir.
A) Aklî deliller
1-Hudûs (sonradan varolma) delilleriyle Allah'ın varlığını ispat.
Bu âlem, yok iken sonradan var olmuştur. O halde, başlangıcı olmayan bir
var ediciye muhtaçtır. Varlığı ve yokluğu kendinden olmayan bu âlemin,
varlığını yokluğuna tercih eden bir mucide ihtiyacı vardır. O mucidin de
varlığının kendinden olması; Vâcibu'l-vücud olması gerekir. Bir başka
yaratıcıya muhtaç olmadan varlığı kendinden olan tek varlık ise Allah
Teâlâ'dır. bu halde bu âlem vâcibu'l vücud olan bir yaratıcıya
muhtaçtır. Bu delîli de iki maddede inceleyebiliriz:
a) Cisimlerin sonradan yaratılması esasına dayanan delil. Kelâm âlimleri
bu delîli şöyle açıklarlar: Bu âlem, suretiyle ve maddesiyle hâdistir
(sonradan varolmuştur). Her hâdis (sonradan varolan) mutlaka bir muhdise
(mucide) muhtaçtır. O halde bu âlem de bir muhdise muhtaçtır. O da yüce
Allah'tır. Bu âlemin sonradan yaratıldığı gözlem ve aklî delillerle
ispat edilmiştir. Şöyle ki: Âlem; (Evren) cevher ve arazlardan meydana
gelmiştir. Ârâz, cisimlere ârız olan hareket, sükûn, ictima (birleşme),
iftirâk (ayrılma) hâlleridir. Bu hâllere "ekvân-ı erbaa (dört oluş)
denir. Ekvân-ı erbaa, cisimlere değişik hâl ve şekiller veren
sıfatlardır. Bu sıfatların hepsi sonradan varolmuştur. Sükûndan sonra
hareket, karanlıktan sonra aydınlık, beyazlıktan sonra siyahlık
hâllerinin oluştuğu gibi. Bu ârâzlar yok olduktan sonra görülmezler.
Görülmemeleri hâdis olduklarının, yani sonradan yaratıldıklarının
delilidir. Hâdis olmasaydılar, vacip (varlığı kendinden) olmaları
gerekirdi. Vacip olsaydılar bu defa da, zıdlarının gelmesiyle yok
olmamaları gerekirdi. Halbuki zıdları gelince yok oluyorlar. O halde
vacip değil, hâdistirler. Hâdis oldukları sabit olan ârâzlar,
kendileriyle birleştikleri cevherlerin de hâdis olduklarının delilidir.
Çünkü hâdis, ancak kendisi gibi hâdis olan cisimle birlikte olur.
Cevherler (cisimler) de mutlaka bu dört durumdan birisiyle
birliktedirler. O halde cevher ve ârâzlardan ibaret olan bu evren
hâdistir sonradan yaratılmıştır. Her hadisin de bir muhdise ihtiyacı
vardır. O muhdis ise; bu âlem cinsinden olmayan varlığı zatının icabı,
yani Vâcibu'l-Vücud olan mutlak kemâl sahibi Allah Tebârek ve Teâlâ'dır.
Bu âlemi yaratan varlık; Vâcibu'l Vücud değilse Mümkiniu'l-Vücud'tur.
Yani vücudu sonradan yaratılmıştır. O hâlde o da, varlığında başka bir
yaratıcıya muhtaçtır. Şayet o yaratıcı da bu mucit gibi başka bir
yaratıcıya muhtaç ise; yaratıcılar zincirinin böylece sonsuzluğa doğru
silsile hâlinde devam edip gitmesi gerekir. Böyle bir teselsül ise
batıldır, mümkün değildir. Varlığı farzedilen bu yaratıcılar
silsileşinin bir noktada durması ve başkasına muhtaç olmayan, her
bakımdan mükemmel, varlığı zâtının gereği olan bir yaratıcıya dayanması
şarttır. Bu varlık, âlemin yaratıcısı olan Allah'tır.
b) İhtirâ (İcat Etme) delîli. Gökler ve yer, bitki ve hayvanlar yoktan
var edilmiştir. Her yoktan var olunana da bir var edici gerekir. Bu
âlemin de bir var edicisi vardır. O da Allah'tır. Âlemde gördüğümüz
herhangi bir bitki veya hayvan sonradan varolmuştur. Her birinin
varlığının bir başlangıcı vardır. Cisimlerde zamanla hayat idrak, akıl
gibi hâller icat olunuyor. İlliyet kanununa göre her icat olunan şeye
bir icat eden gerekir. Çünkü hayat, idrawek ve akıl gibi durumlar
kendiliğinden var olmazlar. Mutlaka bir yaratıcıya muhtaçtırlar. O da,
varlığının başlangıcı ve sonu olmayan, herşeyi bilen ve herşeye güç
yetiren Allah 'tır
c) Terkip delili. Bu âlem mürekkep (parçaları bir araya getirilmiş olan)
bir varlıktır. Terkip olunan her varlık, kendinden önce varolan bir
terkip ediciye muhtaçtır. Terkip olunan varlık, parçalardan meydana
gelir. Parçalar, bütününden önce vardır ve ondan ayrı şeylerdir. O
halde, terkip bulunan varlık yok iken, daha sonra parçalarının
birleştirilmesiyle sonradan yaratılmıştır. Her sonradan yaratılan gibi o
da bir yaratıcıya muhtaçtır. Bu yaratıcı, terkip edilen ve kendinden
başkasına muhtaç olan bu âlem cinsinden olamaz. Aksi halde yaratıcıların
teselsülü gerekir. Teselsül ise batıldır. O hâlde bu yaratıcı,
varlığında başkasına muhtaç olmayan ezelî bir varlıktır. O da,
Vâcibu'l-Vücud olan Allah'tır.
2-İmkân Delîli
a) Bu âlem, varlığı da, yokluğu da mümkün olan bir varlıktır. Her
mümkün, varlığını yokluğuna tercih eden bir kuvvete muhtaçtır. Bu âlem
de, var olabilmek için böyle bir müessir kuvvete muhtaçtır. O kuvvet de
bu âlemin dışında, vücudu zatından olan bir varlıktır. O da Allah'tır.
b) Hakîkatta bir mevcut vardır. Bu mevcut, ya varlığı zatındandır ya da
varlığı ve yokluğu mümkün olandır. Varlığı zatından ise; bu özelliğe
sahip olan yalnız Allah'tır. Bu mevcut, varlığı mümkün olan ise; mümkün
olan varlığın mevcûdiyeti zatının icabı olmadığından, var olabilmesi
için, varlığını yokluğuna tercih eden bir müreccihe-yaratıcıya ihtiyaç
vardır. O yaratıcı-müreccih ise Allah'tır.
c) Âlemde görülen madde daima hareket hâlindedir. Maddenin hareket
hâlinde olması ilmen ispat edilmiştir. Madde ve maddedeki hareketin
mucidi kimdir? Maddeciler, madde ve ondaki hareketin ezelî olduğunu
söylerler. Oysa maddedeki bu hareket, bir evvelki hareketin neticesidir.
O da bir evvelkinin... Bu hareketler silsilesi sonsuzluğa doğru devam
edip gidemez. Bu hareket silsileşinin bir noktada durması ve ilk
hareketin, vücûdu vâcip olan bir illete, bir hareket ettiriciye
dayanması zarûrîdir. O da herşeyin yaratıcısı olan Allah'tır.
3- İbdâ' ve İllet-i Gâiyye Delîli. içinde bulunduğumuz âleme dikkatle
bakacak olursak, onun çok güzel ve çok mükemmel olarak ve daha önce bir
benzeri olmadan vücuda getirildiğini görürüz. Gökyüzü, güneş, ay, hülâsa
canlı-cansız her varlık bir amaç için yaratılmıştır. Âlemde varolan
hiçbir eşya faydasız, maksatsız ve boş yere yaratılmamıştır. Bu âlem bir
güzellik, gaye ve vesîleler toplumudur. Âlemde en değerli varlık olan
insan, rastgele vücuda gelmiş, sebepsiz ve gayesiz bir varlık değildir.
Her azasıyla güzel, mükemmel, faydalı ve maksatlıdır. İnsanın yaratılışı
güzel ve mükemmel olduğu gibi, yaratılış gayesi de Allah'ı bilmek,
tanımak ve O'na ibadet etmektir. İnsanın olduğu gibi, canlı-cansız her
mevcudun da varlığının bir gayesi, hikmet ve faydası vardır. İşte âlemde
görülen canlı ve cansız varlıklardaki ibdâ ve gayeler manzumesi; bütün
bunları icat edip yaratan bir yaratıcının varlığını, aynı zamanda o
varlığın ilim ve kudret sahibi bir ilâh olduğunu isbat eder. Her şeyi
bir maksada göre yaratan bu varlık, Vâcibu'l-Vücud olan Yüce Allah'tır.
Kur'an-ı Kerîm'de bu delîli dile getiren bir çok ayet vardır. (Bakara,
2/22, Nebe', 78/6-16, ....)
Netice olarak diyebiliriz ki; inat ve garazdan uzak her sâlim akıl
sahibi, Allah'ın kendisine lûtfettiği aklı kullanarak esere bakıp
müessiri, binaya bakıp bânîsini, yaratılmışlara bakıp yaratıcısını
keşfedebilir. Bunun için Allah, Kur'an'ın bir çok yerinde, zatının
varlığına delil olabilecek eserlere bakmalarını, onun üzerinde
düşünmelerini, akletmelerini istemektedir. Aklı delillere ilâveten
Allah'ın varlığını isbat eden naklî delillere de kısaca göz atalım.
B) Naklî Deliller:
Naklî delillerden kastımız, Allah'ın varlığını dile getiren ve üzerinde
düşünmemizi isteyen Kur'an ayetleridir. Sayıca bir hayli kabarık olan bu
ayetlerden sadece birkaç tanesini zikredeceğiz:
1- "Biz yeryüzünü bir beşik, dağlan da onun için birer kazık kılmadık
mı? Sizi çift çift yarattık, uykunuzu dinlenme vakti kıldık, geceyi bir
örtü yaptık, gündüzü geçimi sağlama vakti kıldık, üstünüze yedi kat
sağlam gök bina ettik, parlak ışık veren güneşi varettik, taneler,
bitkiler ve ağaçları sarmaş-dolaş bahçeler yetiştirmek için yoğunlaşmış
bulutlardan bol yağmur indirdik." (Nebe', 78/6-16).
2- "Göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri ardınca
gelmesinde, insanlara yararlı şeylerle denizde süzülen gemilerde,
Allah'ın gökten indirip yeri ölümünden sonra dirilttiği suda, her türlü
canlıyı orada yaymasında, rüzgârları ve yerle gök arasında emre amade
duran bulutlan döndürmesinde, düşünen kimseler için deliller vardır."
(el-Bakara, 2/164).
3- "Allah'ın göğü yedi kat üzerine nasıl yarattığını görmez misiniz?
Aralarında Ay'a aydınlık vermiş ve güneşin ışık saçmasını sağlamıştır.
Allah sizi yerden bir bitki olarak bitirdi. Sonra yine oraya geri
çevirecek ve tekrar çıkaracaktır. " (Nûh, 71/15-18).
4- "Şimdi gördünüz mü attığınız meniyi? "
"Siz mi onu yaratıyorsunuz yoksa yaratan biz miyiz? Aranızda ölümü
takdir eden biziz. Ve bizim önümüze geçilmiş değildir. (Size böyle ölümü
takdir ettik) ki sizin yerinize benzerlerinizi getirelim ve sizi
bilmediğiniz bir biçimde yaratalım. Andolsun, ilk yaratmayı bildiniz,
(bunu) düşünüp ibret almanız gerekmez mi? Ektiğinizi gördünüz mü? Siz mi
onu bitiriyorsunuz, yoksa bitiren biz miyiz? Dileseydik, onu kuru bir
çöp yapardık, hayret ederdiniz. 'biz borçlandık, doğrusu biz yoksun
bırakıldık! (derdiniz). İçtiğiniz suya baktınız mı? Siz mi onu buluttan
indirdiniz, yoksa indiren biz miyiz? Dileseydik onu tuzlu yapardık. ,
Şükretmeniz gerekmez mi? Çaktığınız ateşi gördünüz mü? Onun ağacını siz
mi yarattınız, yoksa yaratan biz miyiz? Biz onu bir ibret ve çölden
gelip geçenlere bir fayda yaptık. Öyleyse Ulu Rabb'inin adını yücelt. "
(el-Vâkıa, 56/58-74).
5- "Yer ve gökleri yaratan Allah'u Teâlâ'nın varlığında şüphe edilir
mi?" (İbrahim, 14/10).
6- "Andolsun onlara: "Gökleri ve yeri kim yarattı?" diye sorsan, mutlaka
"Allah" derler, "Hamd Allah'a lâyıktır" de. Hayır, onların çoğu
bilmiyorlar. " (Lokman, 31/25).
7- "Sen yüzünü, Allah'ı birleyici olarak doğruca dîne çevir: Allah'ın
yaratma kanununa (uygun olan dîne dön) ki, insanları ona göre
yaratmıştır. Allah'ın yaratması değiştirilemez. işte doğru dîn odur.
Fakat insanların çoğu bilmezler." (Rûm, 30/30).
Allah'ın sıfatları: İslâm'da iman esaslarının ilk ve en mühim şartı
Allah'a imandır. Allah'a iman ise; yalnız Allah'ın mücerret zat-ı
ilâhisine inanmakla olmayıp, aynı zamanda o yüce varlığın zatı hakkında
vacip olan "Kemâl sıfatlarıyla", yüce zatına vasfedilmesi mümkün olmayan
"noksan sıfatlara" ve zat-ı ilâhisi hakkında inanılması caiz olan
sıfatlara toptan ve tafsilatlı olarak inanmakla olur. Zatî ve sübûtî
sıfatlar olarak iki bölümde ele alınan bu sıfatlar sırasıyla şunlardır:
Zatî sıfatlar
1-Vücut. Bu sıfat, Allah'ın var olduğunu ifade eder. Allah vardır ve en
büyük varlık O'dur. O'nun varlığı, herşeyin varlığından daha
belirgindir. Allah olmasaydı hiç bir şey var olmazdı. Kâinatın varlığı
O'nun varlığına en büyük şahittir. Âlemde hiçbir şey kendi kendine var
olmuş değildir. Hiçbir şey ne kendi kendine var olabilir, ne de yok
olabilir. Halbuki çevremizde sayılamayacak kadar varlık vücuda gelmekte
ve yok olmaktadır. En ufak çarpıklık olmaksızın, en ince hesaplarla var
olan ve varlığını çarpıcı özellikleriyle devam ettiren bu âlemin
tesadüflerle ortaya çıkması ve varlığını devam ettirmesi mümkün
değildir. Bütün bunlar, bu âlemi var eden, yok eden, kuvvet ve hikmet
sahibi bir yaratıcının varlığının şüphe götürmez delilleridir .
Allah'ın varlığı, başka bir varlık vasıtasıyla olmayıp; ilâhî vücudu,
zatının gereğidir. Vücudu zatının icabı olduğu içindir ki; Allah'a
"Vâcibu'l Vücud" denmiştir. Allah'ın zatının ve sıfatlarının hakikatini
anlamak; sıfatlarının zatının aynı mı, yoksa ondan ayrı, ona zıt bir şey
mi olduğu hususunu kavrayabilmek aklen mümkün değildir. Allah'ın ilâhî
vücudu ister zatının aynı, ister gayrı olsun, her mükellefe vacip olan
husus; Allah'ın var olduğuna inanmaktır. O'nun varlığına inanmamızı
gerektiren akli ve naklî delilleri yukarıda izah ettik.
Vücudun zıddı olan yokluk, Allah için mümkün değildir. Yokluk, Allah
için muhâl olan noksan sıfatların birincisidir. Allah'ın yokluğu ne
geçmişte, ne de gelecekte mümkündür.
2-Kıdem. Allah'u Teâlâ, varlığı, zatının icabı olduğu için kadîmdir
ezelîdir. Geçmişe doğru ne kadar gidilirse gidilsin, Allah'ın var
olmadığı bir zaman düşünülemez. Eğer Allah kadîm-ezeli olmasaydı, hâdis-
(sonradan var olmuş) olurdu. Sonradan var olan her şey, kendisini icat
eden bir (muhdise)- yaratıcıya muhtaçtır. Aksi takdirde yok olan bir
şeyin varlığını yokluğuna tercih eden bir yaratıcı olmadan meydana
gelmesi gerekirdi ki; bu durum bütün düşünürlere göre batıldır. Allah
kadîm olmasaydı, var olmak için kendinden başka bir yaratıcıya muhtaç
olurdu. Halbuki Allah'ın vücudu, zatının icabıdır. Yani varlığı
kendindendir. Bir şeyin bir anda hem var, hem de yok olması ise mümkün
değildir. Öyleyse Allah hâdis değil, kadîmdir.
Kıdem sıfatının zıddı "Hudûs-sonradan var olma" sıfatıdır. Allah kadîm
olduğu için O'nun hâdis olması aklen mümkün değildir.
3-Bekâ. Allah ebedîdir, varlığının sonu yoktur. O daima vardır. Varlığı
kendinden olduğu için O, hem kadîm ve eze!î; hem de bakî ve ebedîdir.
"O, evvel ve ahirdir." (el-Hadîd, 57/3), "Kâinattaki her şeytani -yok
olucudur. Celâl ve İkram sahibi olan Rabb'im -zatı bakî'dir- ebedî'dir-.
" (er-Rahman, 55/27) Bu ayet-i kerimeler, Allah'ın bakî olduğunun
delilleridir. Allah'ın vücudunu harici bir kuvvet yok edemez. Çünkü
kadîm olan Allah'ın dışındaki tüm kuvvetler hâdistir (sonradan
yaratılmıştır.) Hâdis olan bir kuvvet ise, kadîm olan zatın vücudunu yok
edemez. Zira vacibü'ı-vücud olan Allah, kudret sahibi olup; bütün eksik
sıfatlardan uzaktır. Varlığını devam ettirememe acizliktir. Acizlik ise
noksanlıktır. Allah noksanlıktan münezzehtir. O'nu yok edecek bir
kuvvet tasavvur edilemez, öyleyse Allah bakîdir, varlığının sonu yoktur.
Bekâ'nın zıddı "fena -(bir sonu olmak)"dır. Allah'ın fânî olması ise
aklen muhaldır.
4-Muhalefetü'n li'l-Havâdis. (Sonradan vücut bulan varlıklara
benzememe). Allah zat ve sıfatı ile sonradan yaratılmış olan hiçbir şeye
benzemez. Bu sıfatın zıddı olan benzerlik, Allah hakkında akla
aykırıdır, mümkün değildir. Sınırlı olan aklımızla Allah'ı nasıl
düşünürsek düşünelim, hayâlimizde nasıl canlandırırsak canlandıralım, O,
bizim düşündüklerimizden hayal ve tasavvurumuzdan geçirdiklerimizin
hepsinden başka ve hiçbirine benzemeyen ilâhî bir varlıktır.
Hayalimizden geçirdiğimiz bütün varlıklar, yok iken sonradan var olan,
varlığı, bir başkasının varlığına muhtaç olan ve sonunda yok olmaya
mahkûm, noksan varlıklardır. Allah ise her türlü noksanlıklardan uzak
mükemmel ve mukaddes bir varlıktır. Böyle yüce bir varlık, önce yok iken
var olan sonra yine yok olacak hiçbir varlığa benzemez. Allah kendi
zatını "O 'nun benzeri yoktur. O, herşeyi işitici ve görücüdür. "
(eş-Şûrâ, 42/11)" ayetiyle vasıflandırmıştır. Peygamberimiz de (s.a.s.),
"Allah aklına gelen her şeyden başKadir. " buyurmuştur. Allah, sonradan
olanlara benzeseydi, bu takdirde hâdis yani başkasına muhtaç bir varlık
olurdu. Kadim ve bakî olan bir varlık ise hâdis olamaz. Başkasına
benzemeye muhtaç olan bir varlık, benzediği varlığın ve diğer
varlıkların yaratıcısı olamaz. Allah, tek yaratıcı olduğuna göre,
yarattıklarına benzemez ve muhalefetü'n li'l-havâdis sıfatıyla
muttasıfdır. Bu sıfat aynı zamanda, Allah'ın, diğer varlıklarda bulunan
cisimlik, cevherlik, arazlık, parçalardan bir araya gelmek, yemek,
içmek, oturmak, uyumak, kederli ve sevinçli olmak gibi sıfatlardan da
uzak olduğunu ifade eder." (Fetih, 48/10; er-Rahman, 55/27; Tâhâ, 20/5).
ayetlerinde geçen "Allah'ın eli", "Allah'ın yüzü", ''Allah'ın arşı
istiva-istilâ etmesi" gibi maddî varlıklara ait sıfatların Allah
hakkında kullanılmış olması, Allah'ın başka varlıklara benzediğinin
delili değildir. Bu kelimelerin hepsi mecazî anlamındadır. Allah'ın eli:
Allah'ın kudreti; Allah'ın yüzü: Allah'ın zatı manasında
kullanılmıştır.
5-Kıyâm Binefsihi. Her şey, kendi dışında bir varlığın yaratmasına
muhtaç olduğu halde, Allah, başka bir zata ve mekana muhtaç olmadan
kendi kendine vardır. Bu sıfatın zıddı olan "mutlak ihtiyaç" Allah
hakkında muhal olan noksan bir sıfattır. Âlemde bulunan her varlık, yar
olmasında ve varlığının devamında bir yaratıcıya muhtaçtır. Hiç bir şey
kendi kendine var olmamıştır, varlığı sonradan vücûda gelmiştir. Buna
mukabıl Allah'ın varlığı kendi zatı'nın gereğidir, var olmasında,
kendinin dışında bir başka varlığa muhtaç değildir. Zatı düşünüldüğü
zaman, vücudu da zatıyla beraber düşünülür. Ne zatı vücudundan, ne de
vücudu zâtından ayrı tasavvur edilemez. Kâinatın var olması, kendinden
evvel var olan, ezeli ve ebedî bir yaratıcı sayesindedir, O'da
Allah'tır. Allah yaratıcıdır, diğer varlıklar ise yaratılandır.
Yaratıcı, yaratılana muhtaç olamaz.
"Ey insanlar! Siz, Allah'a muhtaçsınız. Allah ise -her şeyden-
müstağnîdir (muhtaç değil), öğünmeye lâyık olandır." (Fâtır, 35/15)
"Şüphe yok ki Allah, bütün âlemlerden müstağnîdir." (el-Ankebut, 29/.
6-Vahdâniyet. Allah'ın her yönden bir olduğunu bildiren vahdaniyet, bir
kemal sıfatı olduğu için, bu sıfatın zıddı olan "birden fazla olmak, bir
ortağı bulunmak", Allah hakkında mümkün olmayan bir sıfattır. Allah
birdir, ortağı ve benzeri yoktur. Bütün semayı dinlerdeki inanç
esaslarının temelini "Allah'ın birliği" sıfatı oluşturur. Bu inanca
"Tevhîd Akîdesi" denir. Tevhid akidesine dayanmayan hiç bir inanç, güzel
is, Allah katında makbûl değildir. En son ve en mükemmel din olan
İslâmiyet de bu inancı temel kabul etmiş ve bütün insanları öncelikle bu
temel inanca çağırmıştır. Çünkü Allah, bütün âlemlerin, bütün
varlıkların ve bütün insanların Rabb'ıdır. Her şeyi yaratan, rızkını
vererek besleyen, büyüterek kemâle erdiren yalnız O'dur. O'nun ortağı,
oğlu veya kızı yoktur. Doğurmamıştır, doğurulmamıştır. Hiç bir şey O'nun
eşi ve benzeri olamamıştır. Bu inanç ile İslâmiyet insanları Allah'ın
dışındaki varlıklara kul köle olmak zilletinden kurtarmış, onlara mutlak
istiklâllerini iade etmiş. Allah'ın birliği fikrini zedeleyen her türlü
kölelik zihniyetini yasaklamış, tabiat kuvvetlerine ibadeti, insanın
insana köle ve esir olma despotluğunu ortadan kaldırmış, Allah'tan
başkalarını rab edinmeyi en büyük günah ve şirk kabul etmiştir. Böylece
İslâmiyet, dünyaya akıl, ruh ve ahlâk sahalarında olduğu kadar, fizikî
sahada da tam bir özgürlük müjdelemiş; tevhîd akidesiyle bütün
insanların tek bir mabûdu olduğunu, dolayısıyla beşeriyetin de bir ana
ve babadan meydana geldiğini ifade ederek "beşer ırkında birlik" fikrini
telkin etmiştir. Her müslüman Allah'ın bir olduğunu söylemeli ve bu
inancını Allah'tan başkasına ibâdet etmemekle, ibadetine dolaylı olarak
da olsa hiçbir şeyi veya kimseyi ortak koşmamakla ispat etmelidir. Bu
noktada, sözü ile ibadetindeki birlik ruhu aynı olmalıdır. Allah'ın
birliğine delil olan ayetlerden bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:
a) "De ki: O Allah birdir. Allah Sameddir. (Her şey varlığını ve
varlığının devamını O'na borçludur. Her şey O'na muhtaçtır. O, hiç bir ,
şeye muhtaç değildir. Her şeyin başvuracağı, yardım dileyeceği tek
varlık O'dur). Kendisi doğurmamıştır ve (başkası
tarafından)doğurulmamıştır. Hiçbirşey O'nun dengi olmamıştır." (İhlâs,
112/1-4) .
b) "De ki: Ey kâfirler! Ben sizin taptıklarınıza tapmam. Siz de benim
taptığıma tapıcılar değilsiniz. Ben asla sizin taptıklarınıza tapacak
değilim. Siz de benim taptığıma tapacak değilsiniz. Sizin dininiz size,
benim dinim banadır." (Kâfirûn, 109/1-6).
c) "Allah'tan başka bir yaratıcı var mıdır?" (Fâtır, 35/3).
d) "O'nunla birlikte hiçbir ilâh yoktur. (Eğer olsaydı) muhakkak ki her
tanrı kendi yarattığını kabullenir (ve korur) ve mutlaka kimisi de
diğerine galebe ederdi." (Mü'minun, 23/91)
e) "Eğer her ikisinde (yer ve gökte) Allah'tan başka ilâhlar olsaydı,
her ikisi de harap olurdu." (el-Enbiyâ, 21/22).
Allah, zatında, ilâhlığında, mabud ve yaratıcı oluşunda birdir. Ondan
başka yaratıcı yoktur. Kâinatı bizzat yaratmaya, yaşatmaya, yok etmeye
gücü yetmeyen bir zat Allah olamaz. Bunun içindir ki ikinci bir Allah'ın
varlığına imkân yoktur. Çünkü iki Allah olduğu farzedilse, bu iki
Allah'tan biri kâinatı yalnız başına yaratmaya muktedir ise, diğeri
zâid-fazla olmuş olurdu. Bunun aksine, yalnız başına kâinatı yaratmaya
muktedir değilse, bu durumda da aciz-güçsüz olurdu. Aciz ve zâit olan
bir zat ise Allah olamaz. Bu nedenle Allah vardır ve birdir.
Sübûtî sıfatlar
7-Hayat. " Allah hayat sahibidir. " (Âli İmrân, 3/2). Bu sıfat, Allah'ın
zatına vacip olan sıfatlardandır. Fakat Allah hakkında vacip olan bu
sıfat, mahlûkatta görülen ve maddenin ruh ile birleşmesinden doğan
geçici ve maddi bir hayat olmayıp ezelî ve ebedîdir. Allah hakkındaki
vücut sıfatının kamil olması, O'nun diri olmasıyla mümkündür. Hayatın
zıddı ölümdür. Ezelî olan Allah hakkında ölümü düşünmek, akla aykırıdır.
Bir varlık hem ezelî, hem de ölümlü olamaz. İlim, irade, kudret ve
diğer kemâl sıfatlarını zatında bulunduran Allah'ın diri olması
zaruridir. Çünkü ölünün âlim, her şeye güç yetiren, işitici, görücü
olması düşünülemez. Ölüm, bir noksanlık sıfatıdır. Allah ise
noksanlıklardan uzaktır. O hâlde Allah'ın hayat sahibi olduğu bir
gerçektir. Bu sıfat, ancak Allah'ta ezelî ve ebedîdir.
"Ölmek şanından olmayan, daima hayat sahibi (olan Allah)'a dayanan. "
(el-Furkan, 25/58).ayeti ve benzeri ayetler Allah'ın, hayat sahibi
olduğunu ifade eder.

a)
Bu âlem, varlığı da, yokluğu da mümkün olan bir varlıktır. Her mümkün,
varlığını yokluğuna tercih eden bir kuvvete muhtaçtır. Bu âlem de, var
olabilmek için böyle bir müessir kuvvete muhtaçtır. O kuvvet de bu
âlemin dışında, vücudu zatından olan bir varlıktır. O da Allah'tır.
b) Hakîkatta bir mevcut vardır. Bu mevcut, ya varlığı zatındandır ya da
varlığı ve yokluğu mümkün olandır. Varlığı zatından ise; bu özelliğe
sahip olan yalnız Allah'tır. Bu mevcut, varlığı mümkün olan ise; mümkün
olan varlığın mevcûdiyeti zatının icabı olmadığından, var olabilmesi
için, varlığını yokluğuna tercih eden bir müreccihe-yaratıcıya ihtiyaç
vardır. O yaratıcı-müreccih ise Allah'tır.
c) Âlemde görülen madde daima hareket hâlindedir. Maddenin hareket
hâlinde olması ilmen ispat edilmiştir. Madde ve maddedeki hareketin
mucidi kimdir? Maddeciler, madde ve ondaki hareketin ezelî olduğunu
söylerler. Oysa maddedeki bu hareket, bir evvelki hareketin neticesidir.
O da bir evvelkinin... Bu hareketler silsilesi sonsuzluğa doğru devam
edip gidemez. Bu hareket silsileşinin bir noktada durması ve ilk
hareketin, vücûdu vâcip olan bir illete, bir hareket ettiriciye
dayanması zarûrîdir. O da herşeyin yaratıcısı olan Allah'tır.
3- İbdâ' ve İllet-i Gâiyye Delîli. içinde bulunduğumuz âleme dikkatle
bakacak olursak, onun çok güzel ve çok mükemmel olarak ve daha önce bir
benzeri olmadan vücuda getirildiğini görürüz. Gökyüzü, güneş, ay, hülâsa
canlı-cansız her varlık bir amaç için yaratılmıştır. Âlemde varolan
hiçbir eşya faydasız, maksatsız ve boş yere yaratılmamıştır. Bu âlem bir
güzellik, gaye ve vesîleler toplumudur. Âlemde en değerli varlık olan
insan, rastgele vücuda gelmiş, sebepsiz ve gayesiz bir varlık değildir.
Her azasıyla güzel, mükemmel, faydalı ve maksatlıdır. İnsanın yaratılışı
güzel ve mükemmel olduğu gibi, yaratılış gayesi de Allah'ı bilmek,
tanımak ve O'na ibadet etmektir. İnsanın olduğu gibi, canlı-cansız her
mevcudun da varlığının bir gayesi, hikmet ve faydası vardır. İşte âlemde
görülen canlı ve cansız varlıklardaki ibdâ ve gayeler manzumesi; bütün
bunları icat edip yaratan bir yaratıcının varlığını, aynı zamanda o
varlığın ilim ve kudret sahibi bir ilâh olduğunu isbat eder. Her şeyi
bir maksada göre yaratan bu varlık, Vâcibu'l-Vücud olan Yüce Allah'tır.
Kur'an-ı Kerîm'de bu delîli dile getiren bir çok ayet vardır. (Bakara,
2/22, Nebe', 78/6-16, ....)
Netice olarak diyebiliriz ki; inat ve garazdan uzak her sâlim akıl
sahibi, Allah'ın kendisine lûtfettiği aklı kullanarak esere bakıp
müessiri, binaya bakıp bânîsini, yaratılmışlara bakıp yaratıcısını
keşfedebilir. Bunun için Allah, Kur'an'ın bir çok yerinde, zatının
varlığına delil olabilecek eserlere bakmalarını, onun üzerinde
düşünmelerini, akletmelerini istemektedir.

İslâm dini süslenmeyi mübah görmüş, ve hatta bazen ve
gerektiği yerlerde teşvik etmiştir.
Cenâb-ı Hak; "De ki Allah'ın kulları için yarattığı ziynet ve temiz
rızıkları haram kılan kimdir?" (el-A'râf 7/32) buyurmuştur.
Fakat bunların yanında erkeklere haram, kadınlara da helâl gördüğü
ziynet eşyaları da vardır. Erkeklere haram olan ziynet eşyaları, altın
ve saf ipektir. Hz. Ali ibn Ebu Talib (r.a.)'dan rivayet edilen bir
hadisde Resulullah Hz. Muhammed (s.a.s.) şöyle buyurmuşlardır:
"Resulullah (s.a.s.), ipeği sağ eline, altını da sol eline alarak
buyurdu:
"Bu ikisi ümmetimin erkeklerine haramdır." (Tirmîzî, Libâs 1; İbn Mace
Libâs 19).
Yine bir gün, bir adamın elinde altın yüzük gördüğü zaman, onu çıkarıp
attı ve buyurdu ki:
"Herhangi biriniz tutuşmuş bir ateş parçasını eline almaya yeltenir mi
hiç?"
Resulullah (s.a.s.) oradan ayrıldıktan sonra adama, yüzüğü alıp ondan
faydalanmasını söylediler. Bunun üzerine adam: "Resulullah onu alıp
attıktan sonra vallahi almam" dedi. (Müslim, Libâs 52).
İsrafa dalanların yanında gördüğümüz, altın kalem, altın saat, altın
çakmak altın sigara kutusu, altın ağızlık ve benzerleri de fakihlerce
altın yüzük gibi görülmüştür. Gümüş yüzük kullanmayı ise İslâm helâl
görmüştü.
Abdullah ibn Ömer'den rivayet edilen bir sünnette, "Resulullah gümüşten
bir yüzük edinmiş ve eline takmıştı" (Ebû Dâvud, Hatem 4; Tirmîzî, Libâs
43). Ayrıca sahabe-i kirâmın gümüş yüzükleri vardı.
İslâm, altını erkeklere haram kılmakla, ahlâkî ve terbiyevî yüce bir
hedefe yönelmiştir. İslâm, erkeğin erkekliğinin korunması gerektiğini,
zayıflığın ve başkasının önünde eğilmenin doğru olmadığını belirtmek
ister. Perişan olmanın belirtilerinden erkeği muhafaza eder. Allah'ın,
kadının terkibinden daha başka bir uzvî bir terkiple yarattığı erkeğe,
kadınlara benzemek ve çeşitli süslerle öğünmek yakışmaz. Bu
haramlaştırmanın arkasında ayrıca sosyal bir hedef de yatmaktadır.
Altın ve gümüş eşyanın kullanılması aaafiyeti, İslâm'ın genel olarak
israfa karşı açtığı savaşa ait programın bir parçasıdır. Kur'an
nazarında israf, milletleri helâk oluşla tehdit eden çözülme ve
bozulmanın bir benzeridir. Zira israf sosyal bozulmanın başlangıcıdır.
israf hayırlı ve doğru bütün yolların, prensiplerin düşmanıdır. Kur'an-l
Kerim'de:
"Bir memleketi yok etmek istediğimiz zaman nimet ve refahdan şımarmış
ele başlarına emir veriniz Ama onlar yoldan çıkarlar. Artık o memleket
yok olmayı hak eder. Biz de onu yerle bir ederiz. " (el-İsrâ 17/16).
İslâm, müslümanın hayatındaki israfın bütün belirtilerini haram
kılmıştır. Erkeklere altın ve ipekli giymeyi haram kıldığı gibi, erkek
ve kadın bütün müslümanlara altın ve gümüş kap kullanmayı da haram
kılmıştır.
Bundan başka bu hükmün değerli bir iktisadî yönü vardır. Altın, dünya
piyasalarında en önemli bir maddedir. Bunun için onun erkeklerin
kadınlar gibi süs eşyası veya kap-kacak olarak kullanmasını doğru
bulmamıştır.
İslâm, kadının doğuştan süse ve ziynet eşyasına karşı meyilli olduğunu
gözönüne alarak erkekleri sapıtma ve şehveti kamçılama yolunda
kullanmamak şartıyla, yukarda belirtilen haramlaştırma hükmünden
kadınları istisna etmiştir.